Terwijl de gemeente de laatste hand legt aan de Strategie Stadslogistiek, bouwt het in de Lutkemeerpolder vrolijk aan een groot stadslogistiek centrum. Een ondoordacht plan, omdat het niet strookt met de vermoedelijke criteria van de gemeentelijke visie. Zet de huidige plannen daarom on hold, betoogt Kees-Willem Rademakers, docent-onderzoeker aan de HvA, en voorkom veel problemen.
Door: Kees-Willem Rademakers, docent-onderzoeker Logistiek HvA, coördinator Community of Practice ‘Sustainable Food Systems’
In de Nederlandse gemeenteraden wordt druk gediscussieerd over de nadelige gevolgen van de logistieke verdozing en het behoud van onze natuur. Het is daarom heel bijzonder te noemen dat de Gemeente Amsterdam een grote steek dreigt te laten vallen met de herbestemming van de Lutkemeerpolder. Logistiek vastgoedontwikkelaars lijken ook hier een ‘carte blanche’ te hebben gekregen om voor hun eigen (financiële) gewin te gaan, ten koste van Amsterdam, haar natuur en haar bewoners.
Dezelfde ‘cowboymentaliteit’ die we zien bij de verdozing van Nederland is ook aan de orde in stadslogistiek. De schaarse beschikbare ruimte wordt voor logistieke stadsdistributie centra (stadshubs) geclaimd, zonder goed door te rekenen of deze locaties hiervoor wel geschikt zijn, wat de impact op de omgeving is en of deze hubs überhaupt renderend kunnen zijn. En de gemeente kijkt hierbij vooral naar zijn eigen financiën.
Maar stadslogistiek en de rol van stadshubs zijn wel een groot en belangrijk vraagstuk voor Amsterdam. De vraag naar logistiek neemt toe, terwijl tegelijkertijd de ruimte afneemt: de beschikbare grond voor infrastructuur en vastgoed is schaars. De gemeente moet daarom kordaat en verantwoordelijk omgaan met de uitgifte hiervan, maar doet dat momenteel niet.
Dit is een probleem van en voor de stad, want de schaarse ruimte zou eigenlijk op de juiste manier gebruikt moeten worden en stadshubs dien het het grotere belang voor de stad – betere bereikbaarheid van de stad en lagere bezorgkosten met een zo laag mogelijke impact op de leefbaarheid en het milieu.
Ondoordacht plan
Het plan voor een groot stadslogistiek centrum in de Lutkemeerpolder lijkt echter ondoordacht en heeft potentieel grote consequenties voor de omgeving.
Het wordt nu te snel doorgeduwd, terwijl het Programmateam Stadslogistiek van de gemeente binnenkort met een hubvisie komt waarmee de stad geschikte plekken voor hubs kan bepalen en aan de hand daarvan met martkpartijen een ontwikkelplan kan opstellen. Deze wordt de komende maanden gepubliceerd, maar is helaas nog niet af. Waarom wordt hier niet op gewacht?
De gemeente werkt aan criteria waaraan een geschikte hublocatie moet voldoen – deze zijn nog niet naar buiten gebracht, maar de contouren laten zich uittekenen. Als de Lutkemeerpolder tegen de vermoedelijke criteria zou worden afgezet, valt deze waarschijnlijk al snel af als geschikte locatie voor een stadslogistiek centrum. Denk bijvoorbeeld aan deze:
Criterium 1: Goede toegang vanaf de Ring / buiten Amsterdam voor de aanvoer van goederen > wordt niet aan voldaan
Lutkemeerpolder ligt ongunstig ten opzichte van de afrit van de snelweg en de toegangswegen zijn te beperkt om grote stromen van vrachtwagens en bestelbussen het terrein te laten bereiken. De hele route vanaf de afrit A9 tot aan het terrein en de geplande infrastructuur op het terrein zelf, lijken te beperkt en grote investeringen zouden nodig zijn om deze aan te passen.
Criterium 2: Goede bereikbaarheid van en naar het bezorggebied in de stad > wordt niet aan voldaan
Dit geldt ook voor de wegen richting de binnenstad: deze zijn niet geschikt en vrachtverkeer zal veel overlast veroorzaken. De routes richting de stad lopen door woonwijken van stadsdeel Nieuw-West, Osdorp, Nieuw-Sloten en Geuzenveld.
Criterium 3: Minimale impact op de omgeving voor wat betreft verkeersonveiligheid, geluidsoverlast en milieu-overlast > wordt niet aan voldaan
Zware vrachtwagens en bestelbussen stoten stikstof uit via hun motoren en fijnstof via hun banden (dus ook elektrische voertuigen!). Dit is een groot, nog onderschat probleem. Daarbij verstoort de geluidsoverlast de naburige natuur. Dit geldt voor zowel het aan- en afrijden als de handeling op het logistieke terrein zelf.
Er komen straks grote gebouwen in een natuurlijke omgeving – logistiek vastgoed wordt vanaf 12 meter hoog gebouwd. Dit is echter de maximumhoogte in de Lutkemeer volgens de plannen, dus eigenlijk te laag. Daarbij zorgen hoge gebouwen voor een verstoord landschapsbeeld – de verdozing in Nederland is een groot probleem.
Vervuilende verkeersbewegingen
Belangrijk om hierbij te bedenken dat in de logistiek geld wordt verdiend met volumes: er zullen zoveel mogelijk goederen en dus vervoersbewegingen via het distributiecentrum verlopen. Hoe groter de schaal, hoe meer er verdiend kan worden: intensieve logistiek. Er is dus absoluut geen sprake van extensieve logistiek, waarbij het geld verdiend wordt met de verwerking van hoogwaardige goederen en minder met de logistiek, wat zorgt voor minder vervuilende verkeersbewegingen.
Er worden nu cijfers genoemd van 600 zware vrachtwagens en 1100 bestelwagens die dagelijks zouden aankomen op of vertrekken vanaf het centrum, waarvan ruim 600 zware vrachtwagens. Oftewel: deze aantallen zijn vergelijkbaar met het Food Center Amsterdam, het belangrijkste stadslogistieke handelscentrum van Amsterdam. De verkeersonderzoeken in het kader van het bestemmingsplan zijn helemaal niet van deze getallen uit gegaan.
Daarbij wordt slechts 2 km verderop in Lijnden een groot nieuw stadslogistiek centrum gerealiseerd: City Logistics Innovation Campus. De vraag is waarom een tweede centrum ‘om de hoek’ en op alle fronten veel ongunstiger gelegen, zouden moeten worden gebouwd.
En nog een saillant ‘detail’: de voorgestelde opzet en inrichting van het geplande logistieke centrum in de polder lijken niet geschikt voor stadslogistieke activiteiten. Er ontbreken bijvoorbeeld los-laaddocks, die nodig zijn om efficient vrachtwagens te lossen en de goederen in kleinere stadslogistieke voertuigen over te slaan. De inrichting heeft meer weg van een ‘standaard’ distributiecentrum. Is het plan misschien om vanuit hier goederen van bijvoorbeeld Schiphol door heen Nederland te versturen?
Conclusie: doe een pas op de plaats, bepaal de logistieke impact en kijk naar een andere (logistieke?) invulling voor het terrein.
Geen stadslogistieke noodzaak?
Er zijn dus genoeg redenen om heel kritisch te zijn op het uitbaten van stadslogistieke centra in de Lutkemeerpolder. Er lijkt geen ‘stadslogistieke noodzaak’ te zijn, waar wethouder Dantzig over spreekt.
In het verkeersonderzoek van het bestemmingsplannen in 2012 waren stadslogistieke activiteiten niet meegenomen, dit verkeersonderzoek is pas in 2021 gedaan en beperkt tot een paar kruispunten in het gebied. Er is dus nog te weinig bekend over de eventuele effecten van een stadslogistiek centrum op de hele Lutkemeerpolder en zijn omgeving. Het is daarom onverantwoord om hier nu goedkeuring aan te geven.
Mijn advies is om de huidige plannen voor een stadslogistiek centrum ‘on hold’ te zetten. Vervolgens zouden deze kunnen worden getoetst aan de op handen zijnde hubvisie van de gemeente Amsterdam als ook een nieuw verkeersonderzoek.
De kans is groot dat daaruit blijkt dat de locatie niet geschikt is voor stadslogistiek. En als er toch de wens is voor logistieke activiteiten, zouden deze extensief en kleinschalig moeten zijn. Hiervoor is een ander verdienmodel nodig dat niet gebaseerd is op zo groot mogelijk volumes te verstouwen. Denk dan juist aan logistiek die aanvullend is aan hoogwaardige productie, bijvoorbeeld een combinatie van lokale voedselproductie, verwerking en bezorging. Hiermee zou de Lutkemeerpolder een centrale rol kunnen krijgen om de producten van de regionale leveranciers te ontsluiten voor de bewoners in de stad.
Kortom, stadslogistiek moet dienend zijn aan de stad, niet aan het verdienmodel van enkele partijen!
[…] Kees-Willem Rademakers schreef een stevige opinie over de plannen. Logistiek vastgoedontwikkelaars lijken hier een ‘carte blanche’ te hebben […]
[…] HvA-collega Kees-Willem Rademakers schreef een stevige opinie over de plannen. Logistiek vastgoedontwikkelaars lijken hier een […]