De rechtbank in Amsterdam behandelde 28 november de voortdurende juridische strijd rondom de Lutkemeerpolder. Deze zitting ging over een bezwaar dat in 2020 werd ingediend over het verbreden van sloten en de negatieve effecten op het waterpeil, verzilting, waterberging etc. in de polder. De afsluitende opmerking van Alies Fernhout van Stichting Behoud Lutkemeer, vat de zaak goed samen “Telkens wordt er een vergunning voor een slootje afgegeven, er wordt niet gekeken vanuit een breder perspectief naar de polder.”
In 2020 maakte Stichting Behoud Lutkemeer bezwaar tegen graafwerkzaamheden voor nieuwe watergangen, die destijds nog als ‘voorgenomen werkzaamheden’ werden aangemerkt. In 2023 stelde de rechter de stichting in het gelijk: dergelijke graafwerkzaamheden mogen niet zonder omgevingsvergunning worden uitgevoerd. De gemeente Amsterdam verleende daarop alsnog de benodigde vergunning, waarop de stichting opnieuw bezwaar maakte.
De Lutkemeerpolder, met een ligging circa vijf meter onder NAP, speelt een cruciale rol in de waterhuishouding. Zout kwelwater in de polder brengt risico’s zoals verzilting en opbarsting met zich mee. Volgens advocaat Jobien Monster had er bij het verlenen van de vergunning advies gevraagd moeten worden aan het waterschap, omdat deze risico’s vallen onder natuurlijke waarden. Het bestemmingsplan stelt bovendien in artikel 14.3 dat geen onevenredige afbreuk mag worden gedaan aan natuur- en landschapswaarden.
Ondanks deze bepalingen is volgens Monster bij het verlenen van de vergunning niet getoetst op natuurlijke en landschappelijke waarden. Dit wordt bemoeilijkt doordat de huidige bestemming bedrijventerrein is en landbouw geen onderdeel vormt van het afwegingskader. Dit betekent dat toekomstige risico’s, zoals verzilting door graafwerkzaamheden, buiten beschouwing worden gelaten.
Risico’s zoals verzilting en opbarsting (waterdruk vanuit de bodem) zijn aanwezig, omdat ook in de Lutkemeerpolder zout kwelwater aanwezig is. Dit zou betekenen dat het oppervlaktewater verzilt. Dat risico wordt groter wanneer sloten breder en dieper worden. Deze verbreding is weer noodzakelijk omdat door de bebouwing en bestrating de polder verder verhard en er op andere manieren voor wateropvang gezorgd moet worden: bredere sloten. Ook het gewicht op de bodem dat toeneemt agv de (bouw van) bedrijfshallen en de enorme toename van het verkeer brengen risico’s met zich mee..
Tijdens de zitting kwamen meerdere zorgen naar voren:
Waterkwaliteit en verzilting: Er is grote angst voor aantasting van de waterkwaliteit door verdere graafwerkzaamheden. Volgens de Kaderrichtlijn Water* is verslechtering van waterkwaliteit verboden, maar de advocaat van de gemeente stelt dat dit niet in het bestemmingsplan is opgenomen.
Natuurlijke en landschappelijke waarde: Het verbreden van sloten (naar 12 meter!) kan leiden tot een verslechtering van de waterkwaliteit en een negatieve impact op de natuur. Stichting Behoud Lutkemeer benadrukt dat verzilting onomkeerbare gevolgen heeft, waardoor landbouw onmogelijk wordt.
Onduidelijkheden in plannen: De belanghebbende hadden verschillende informatie. Dwz bij de vergunning zaten blijkbaar verkeerde kaarten, waardoor Stichting BL en omwonenden in de veronderstelling waren dat het om heel andere watergangen en graafwerkzaamheden ging. De verschillende kaarten en documenten bevatten tegenstrijdigheden, wat tot verwarring heeft geleid tijdens de zitting, zowel bij de betrokkenen als de rechtbank.
Tijdens de zitting bleek onduidelijkheid over de uitvoering: volgens Alies Fernhout is het onduidelijk of de vergunning volledig is uitgevoerd. Er wordt gesproken over 15.000 m² af te graven grond; of dit volledig is uitgevoerd, blijft een vraag.
Stichting Behoud Lutkemeer benadrukt dat de plannen onvoldoende rekening houden met de kwetsbare waterhuishouding en natuurwaarden. Tijdens de zitting deelde de stichting ansichtkaarten uit met de boodschap: “Wij willen meer Lutkemeer.” De rechter heeft ook een kaart in ontvangst genomen.
Vanuit omliggende landbouwondernemers is er grote zorg voor de risico’s die worden genomen: verzilting is onomkeerbaar en kan ertoe leiden dat in het gebied geen landbouwteelten kunnen plaatsvinden.
De gemeente Amsterdam stelt dat alle zorgen zijn weggenomen in overleg met het waterschap en dat een watervergunning voor het gehele plan is verkregen. Andere belanghebbenden, zoals stadslandbouwers en mensen die zich zorgen maken over de ecologie, maken zich grote zorgen over de kans op verzilting van het water en de nadelige impact op de hele omgeving. Ze vragen zich af of de gemeente wel naar gevolgen kijkt in de gehele polder, alles staat immers met elkaar in verband.
Breder perspectief ontbreekt: De focus van de gemeente ligt uitsluitend op de huidige bestemming als bedrijventerrein. Gevolgen voor de polder als geheel worden daarbij genegeerd.
De rechtbank erkende de complexiteit van de zaak en gaf aan dat er een schriftelijke termijn komt voor aanvullende reacties. De uitspraak zal mede afhangen van juridische toetsing aan de Kaderrichtlijn Water en de geldigheid van de verleende vergunningen.
Waterkwaliteit is een belangrijk thema voor het behoud van de Lutkemeerpolder. Het vonnis zal vermoedelijk in het vroege voorjaar van 2025 volgen.
Wij zijn vol bewondering voor de inzet van Alies Fernhout en Jobien Monster voor hun vasthoudendheid namens Stichting Behoud Lutkemeer!
LET OP Rechtszaak over Bestemmingsplan – Maandag 16 december – verplaatst! Op 16 december 16.00 uur zou een zitting over het bestemmingsplan volgen. Deze wordt verplaatst. De nieuwe datum volgt nog.
Dit blog op het Environmental Humanities Center benadrukt de bijzondere eigenschappen van de 8000 jaar oude zeeklei in de Lutkemeerpolder. Deze mariene klei heeft een grote geologische en historische waarde en biedt inzichten in vroegere milieus en menselijke interacties met het landschap.
Lees het blog
Deze richtlijn is van toepassing in Nederland en is Europees beleid dat sinds 2000 geldt, geïmplementeerd in de nationale wetgeving via de Waterwet. Het belangrijkste doel van artikel 4 is het voorkomen van verslechtering van de waterkwaliteit en het beschermen en verbeteren van bestaande waterlichamen.
De richtlijn verplicht lidstaten ervoor te zorgen dat:
In Nederland betekent dit dat zowel oppervlaktewater als grondwater wordt beschermd tegen verontreiniging, verzilting en andere negatieve invloeden. Dit werkt door in ruimtelijke plannen, vergunningen en projecten die mogelijk impact hebben op de waterkwaliteit. Voor gebieden zoals de Lutkemeerpolder, met kwetsbare natuurlijke waarden en belangrijke waterfuncties, vormt de KRW een belangrijk juridisch toetsingskader.