“Ons water en onze bodem zijn de basis van ons bestaan. Er moet meer rekening gehouden worden met deze basis bij besluiten over de indeling van ons land.” Aldus de minister van Infrastructuur en
Waterstaat in de Kamerbrief Water en Bodem Sturend van 25 november 2022.
Het Rijk neemt in de kamerbrief 33 zogenaamde ‘structurerende keuzes’ op. Dit zijn
beleidsuitspraken die richting geven aan de ruimtelijke ordening op nationaal niveau. De
structurerende keuzes zijn ook van belang voor beleid en programma’s van provincies, gemeenten en waterschappen, gebiedsprocessen, bedrijven en burgers. Veel van de structurerende keuzes hebben het karakter van: ‘pas toe of leg uit’. Dit houdt in dat afwijken mogelijk is (niet in alle gevallen). Maar dan moet die afwijking wel goed uitgelegd worden en toetsbaar zijn.
Wat betekenen de onderstaande structurerende keuzes voor de Lutkemeerpolder (bijna 5 meter onder NAP) en de herziening van het bestemmingsplan, dat eind september op de agenda van de Raadscommissie Ruimtelijke Ordening (RO) van de gemeente Amsterdam staat?
Bij structurerende keuze 13 onder ‘ruimte voor water’ lezen we: “We reserveren de 5% tot 10% van diepe polders voor waterberging, bij voorkeur de diepste delen. We voorkomen hiermee wateroverlast als gevolg van aanhoudende regenval of piekbuien. Hier is geen nieuwe bebouwing toegestaan, tenzij het niet ten koste gaat van het waterbergend vermogen.”
Bij structurerende keuze 16 onder “bodem” staat: “We streven bij verstedelijking en infrastructuur naar zo efficiënt mogelijk gebruik van ruimte, dekken de bodem zo min mogelijk af en herstellen de bodem waar mogelijk. Zo behouden we waardevolle organisch rijke landbouw- en natuurbodems en blijft de sponswerking van de bodem behouden. Samen met gemeenten en provincies zetten we in op beperking van onnodig landgebruik.”
Structurerende keuze 24 onder “bebouwd gebied” luidt: “We sturen als overheden op zo min mogelijk afdekking van de bodem. Daarmee behouden we buiten het bebouwd gebied goede landbouwgrond, reduceren we hittestress en bevorderen we waterinfiltratie binnen het bebouwd gebied. We werken dit samen met provincies en gemeenten uit en zetten in de ladder duurzame verstedelijking in op minder netto landgebruik.”
Water en bodem sturend lijkt een helder uitgangspunt te zijn. Maar in de praktijk wordt water en bodem sturend nu op veel verschillende manieren geïnterpreteerd, stelt Universiteit Wageningen in de longread “Water en bodem sturend’ vraagt om een brede blik”. Het is belangrijk dat we begrijpen hoe ons bodem-watersysteem werkt. Wageningen Universiteit werkt al langer met het begrip water en bodem sturend en legt uit dat je naar het systeem als geheel moet kijken: “Het bodem- en watersysteem is een samengesteld geheel van verschillende onderdelen die elkaar beïnvloeden. Zodra je aan een ‘knop’ van het systeem draait, begint er vanzelf van alles mee te draaien. Daarom is het cruciaal dat we ons niet richten op losse onderdelen van het systeem, maar ‘water en bodem sturend’ in samenhang bekijken.”
Voor wie meer wil lezen:
Longread ‘Water en bodem sturend’ vraagt om een brede blik, Wageningen University & Research:
https://www.wur.nl/nl/show-longread/water-en-bodem-sturend-vraagt-om-een-brede-blik.htm
Kamerbrief Water en Bodem Sturend d.d. 22 november 2022:
https://open.overheid.nl/documenten/ronl-c35e65eba0903d738ae26dab222462337b0d8de7/pdf
Lucie Snoeker/ 5 juli 2023